کد مطلب:55457
یکشنبه 20 اسفند 1396
آمار بازدید:73
پاسخ درباره تفاوت آیات عام وخاص درقرآن چیست ؟
پرسش :
تفاوت آیات عام و خاص در قرآن چیست؟
پاسخ :
«عام»، لفظى است که بدون حصر، تمام افرادى که صلاحیت آنرا دارند فرا میگیرد، یکی از الفاظ آن «کلّ» است که در اول جمله میآید؛ مانند: «کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ»، یا در پى آن، مانند: «فَسَجَدَ الْمَلائِکَةُ کُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ»
اما «خاص» عبارتی است که برخى مصادیق واژگان یا عبارت عامی را از دایره شمول آن خارج میکند.
در آیه شریفه: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ...»،لفظ «الانسان» عام بوده و عبارت «الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» خاص است.
عام بر سه قسم است:
1. آنکه بر عموم خود باقى باشد؛ که در این رابطه باید گفت که بیشتر عامها، عقلاً و شرعاً تخصیص میخورند مثلاً آیه «حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ» به حالت ناچارى تخصیص زده شده است.
اما به هر حال آیاتی هرچند اندک داریم که به عموم خود باقیاند و مخصّص ندارند؛ مانند آیات شریفه «حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ ...»و «إِنْ کُلُّ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلاَّ آتِی الرَّحْمنِ عَبْداً»؛ (تمام کسانى که در آسمانها و زمین هستند، بنده اویند!).
2. عامّى که از ابتدا منظور از آن خاص میباشد؛ مانند آیه «الَّذِینَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ»؛ که گوینده آن یک نفر به نام نعیم بن مسعود أشجعى یا بادیهنشینى از قبیله خزاعه بوده است. اینگونه است آیه «فَنادَتْهُ الْمَلائِکَةُ وَ هُوَ قائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرابِ» که منظور از ملائکه جبرئیل است.
3. عامّ مخصوص(تخصیص زده شده). که در قرآن مثالهاى زیادى دارد.
در فرق بین این دو عام گفتهاند: اولى (عامّى که منظور از آن خاص میباشد) همه أفراد را شامل نمیشود، نه از جهت لفظ، و نه از ناحیه حکم؛ بلکه داراى افرادى است که در یکى از آنها استعمال شده است. ولی دوّمى، عموم و شمولش نسبت به تمام أفراد منظور شده از جهت فراگیرى لفظ نه از لحاظ حکم.
در ادامه باید گفت که یکى از انواع خاص در قرآن آن است که عموم سنّت را تخصیص میزند، و این نوع کم است؛ از جمله مثالهاى آن، آیه «حَتَّى یُعْطُوا الْجِزْیَةَ»است که تخصیص زده سخن رسول اکرم(ص) را که: «مأموریت یافتهام با مردم بجنگم تا اینکه لا اله الّا الله بگویند».
مطالب این بخش جمع آوری شده از مراکز و مؤسسات مختلف پاسخگویی می باشد و بعضا ممکن است با دیدگاه و نظرات این مؤسسه (تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)) یکسان نباشد.
و طبیعتا مسئولیت پاسخ هایی ارائه شده با مراکز پاسخ دهنده می باشد.